Enkele jaren geleden schreef ik een blog waarin ik de rol van uke ('aanvaller') omschreef als die van leraar voor tori ('verdediger') doorheen zijn weerstand (zie link). In deze blog wil ik de didactische rol van uke verder toelichten aan de hand van inzichten uit mijn essay voor Stevens sensei. Daar heb ik aikido’s driehoek, cirkel en vierkant ingevuld als spontaniteit, aanvaarding en vriendelijkheid.
Uke moet allereerst een oprechte aanval geven. Dit wil niet zeggen dat uke tori in elkaar timmert. Dit wil zeggen dat uke tori iets geeft om mee te werken. Dat kan van een lichte maar gerichte druk, tot een volluit gegeven slag gaan. Het is de taak van uke het tempo en de intensiteit aan te passen aan het niveau van zijn tori.
Uke moet allereerst een oprechte aanval geven. Dit wil niet zeggen dat uke tori in elkaar timmert. Dit wil zeggen dat uke tori iets geeft om mee te werken. Dat kan van een lichte maar gerichte druk, tot een volluit gegeven slag gaan. Het is de taak van uke het tempo en de intensiteit aan te passen aan het niveau van zijn tori.
Daarbij komt nog dat het niet de bedoeling is te blokkeren of tegen te werken, gewoon omdat het kan, of om te bewijzen dat je ‘beter’ bent dan tori. Met voorkennis is het bijna altijd mogelijk te blokkeren! Daar wordt niemand beter van!
Wel is het de bedoeling dat uke de werkpunten van tori aangeeft. Dit doet hij doorheen het blokkeren, overnemen of geven van een lichte tik waar hij tori kan raken. Doe dit steeds op het niveau van tori, en met één of twee aandachtspunten per oefening: tori kan onmogelijk op alles tegelijk letten! Leren gebeurt beetje bij beetje, stapje voor stapje!
Wel is het de bedoeling dat uke de werkpunten van tori aangeeft. Dit doet hij doorheen het blokkeren, overnemen of geven van een lichte tik waar hij tori kan raken. Doe dit steeds op het niveau van tori, en met één of twee aandachtspunten per oefening: tori kan onmogelijk op alles tegelijk letten! Leren gebeurt beetje bij beetje, stapje voor stapje!
Maar concreet: wat moet uke nu aangeven doorheen het blokkeren?
1) Wanneer tori niet voldoende spontaan is
Wanneer tori te veel anticipeert en te snel reageert, kan uke zich in zijn aanval aanpassen. Een klassiek voorbeeld hiervan is bij het oefenen met de bokken. Uke wapent, tori verplaatst zich nog voor de slag vertrokken is, uke herschikt zich en geeft de aanval naar waar tori nu staat.
Ook wanneer tori te laat beweegt kan uke dit aangeven door ofwel uke te raken, ofwel uke’s evenwicht te breken – bij kata(te)dori variaties bijvoorbeeld.
Ook wanneer tori te laat beweegt kan uke dit aangeven door ofwel uke te raken, ofwel uke’s evenwicht te breken – bij kata(te)dori variaties bijvoorbeeld.
2) Wanneer tori niet voldoende aanvaardt
Enerzijds gebeurt dit wanneer tori te veel spierkracht gebruikt om uke ofwel te tegen te houden en te blokkeren, ofwel in een bepaalde richting te forceren. Op dit punt kan uke tegenwerken, overnemen, blokkeren of tori raken met een zachte tik.
Het niveau van de uke moet wel voldoende hoog zijn om dit op een correcte en veilige manier te doen. Enerzijds mag uke zijn eigen veiligheid niet uit het oog verliezen. Soms kan je wel blokkeren, maar met gevaar voor eigen ledematen. Anderzijds moet uke voldoende ervaren in aikido zijn om de beweging een fysiek heel sterke tori over te nemen – blokkeren zou ik niet doen bij iemand die veel sterker is.
Het niveau van de uke moet wel voldoende hoog zijn om dit op een correcte en veilige manier te doen. Enerzijds mag uke zijn eigen veiligheid niet uit het oog verliezen. Soms kan je wel blokkeren, maar met gevaar voor eigen ledematen. Anderzijds moet uke voldoende ervaren in aikido zijn om de beweging een fysiek heel sterke tori over te nemen – blokkeren zou ik niet doen bij iemand die veel sterker is.
Anderzijds is er ook de tori die zichzelf niet voldoende aanvaardt en uke laat binnendringen. Niet omdat tori te laat beweegt, maar omdat deze zich te slap of ontspannen opstelt. Uke kan dit aangeven door tori te raken of zijn evenwicht te breken.
3) Wanneer tori niet voldoende vriendelijk/zorgzaam is
Wanneer tori bijvoorbeeld technieken en afwerkingen te hard, bruut of zelfs gewelddadig doet. Uiteraard hangt dit zowel af van het soort afspraken, training en uke je bent. Aikido is een krijgskunst, maar moet wel beoefend worden met elkaars veiligheid in het achterhoofd.
Blokkeren zou ik hier als uke niet doen, voor je eigen veiligheid. Maar wat je wel kan doen is overnemen. Er zijn trouwens twee redenen om hier over te nemen. De eerste is om je eigen ledematen te sparen. Preventief zeg maar! De tweede is om aan tori te communiceren dat hij te hard werkt. Zeg dat ook (diplomatisch!) tegen je tori. Want als je enkel maar zijn technieken gaat blijven overnemen, bestaat de kans dat hij nog harder gaat beginnen werken.
Ook wanneer tori niet voldoende zorgzaam is naar zichzelf toe kan je dit als uke aangeven. De meest voorkomende situaties waarin dit het geval is, zijn: niet uit de aanvalslijn gaan, controle verliezen, zelf evenwicht verliezen, te veel voor uke blijven werken… uke kan dit aangeven door tori te raken, zijn evenwicht te breken of over te nemen.
Let er in al deze gevallen wel op dat je tegenwerking als uke 1) er op gericht is om tori iets bij te leren; 2) dat je je hoeveelheid informatie tot een minimum beperkt; 3) dat je steeds werkt op het niveau van je partner; 4) dat je steeds je eigen en tori’s veiligheid in gedachten houdt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten